Przejdź do zawartości

Aragonia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aragonia
Aragón
wspólnota autonomiczna
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Hymn: Hymn Aragonii
Państwo

 Hiszpania

Siedziba

Saragossa

Data powstania

16 sierpnia 1982

Prezydent

Jorge Azcón
(od 2023)

Powierzchnia

47 719 km²

Populacja (2012)
• liczba ludności


1 376 654

• gęstość

28,89 os./km²

Języki urzędowe

hiszpański,
aragoński (luenga propia),
kataloński (llengua pròpia)

Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczba senatorów

12

Liczba posłów

13

Położenie na mapie Hiszpanii
Położenie na mapie
Strona internetowa

Aragonia (hiszp. i arag. Aragón, kat. Aragó) – wspólnota autonomiczna i region historyczny w północno-wschodniej Hiszpanii. Region historyczny Aragonii obejmuje środkową część biegu Ebro. Pełna nazwa hiszpańska brzmi "Comunidad Autónoma de Aragón".

Aragonia graniczy na północy z Francją, na wschodzie z Katalonią, na południu z Walencją, a na zachodzie z Kastylią-La Manchą, Kastylią i Leónem, La Rioja i Nawarrą. Składa się z trzech prowincji – Saragossa, Huesca i Teruel oraz 33 comarcas (powiaty). Region jest górzysty, przecięty rzeką Ebro.

Królestwo Aragonii wraz z Hrabstwem Barcelony (Katalonia), Królestwem Walencji i Królestwem Majorki tworzyło historyczną Koronę Aragonii. Od 1978 jest wspólnotą autonomiczną Hiszpanii. Stolicą Aragonii jest Saragossa. 23 kwietnia obchodzone jest dzień Świętego Jerzego (San Jorge), będący dniem Aragonii.

Nazwa Aragonii pochodzi od rzeki Aragón, która wypływa z Pirenejów i uchodzi do Ebro. Jej nazwa pochodzi z kolei z czasów przedrzymskich, prawdopodobnie z indoeuropejskiego rdzenia *ar oznaczającego płynącą wodę[1].

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Ludność stolic prowincji:

Inne miejscowości:

Źródło INE (Instituto Nacional de Estadística), z 1 stycznia 2005.

Zgodnie ze spisem z 1991 Aragonię zamieszkiwało 1 178 000 osób, co stanowiło 2,95% całkowitej ludności Hiszpanii. Gęstość zaludnienia wynosiła 25,2 os./km².

W 2005 liczba ludności wzrosła do 1 269 027 osób.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Brama w Daroca
 Osobny artykuł: Królestwo Aragonii.

W starożytności ziemie późniejszej Aragonii wchodziły w skład rzymskiej prowincji Hispania Tarraconensis. Od V wieku opanowana została przez Wizygotów. W 795 roku w północnej części dzisiejszej Aragonii powstała Marchia Hiszpańska, natomiast południowa część znajdowała się pod panowaniem Maurów.

Królestwo Aragonii powstało w 1035, wraz z objęciem władzy przez Ramiro I. Aragonia rozpoczęła ekspansję na południe, aby wyprzeć Maurów z Półwyspu Iberyjskiego. Na skutek tej ekspansji zajęła Baleary i Walencję. W XIV wieku Francja wypiera Katalończyków z Prowansji, zmuszając ich do ekspansji w basenie Morza Śródziemnego. W 1412 bezpotomnie umiera ostatni kataloński król Barcelony, a na tron wstępuje Ferdynand I. W 1479 Aragonia tworzy z Kastylią królestwo Hiszpanii. Podczas wojny francusko-hiszpańskiej 1808–1809 w Aragonii miały miejsce zacięte walki w obronie Saragossy.

Prezydenci wspólnoty autonomicznej

[edytuj | edytuj kod]

Język

[edytuj | edytuj kod]

W Aragonii mówi się głównie w języku kastylijskim, będącym językiem oficjalnym. W niektórych miejscach używa się także aragońskiego i zachodniego katalońskiego:

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jairo J. García Sánchez, Aragón y sus topónimos (I) [online], Centro Virtual Cervantes, 13 grudnia 2002 [dostęp 2024-01-05] (hiszp.).
  2. Rulers: Spain: Autonomous communities. rulers.org. [dostęp 2016-09-29]. (ang.).